Teren Nadleśnictwa Dwukoły położony jest w dorzeczu rzeki Wkry, dopływu Narwi, a różnica wzniesień waha się od 150 do 200 m n.p.m. Jedynym większym zbiornikiem wodnym jest sztuczny zalew „Ruda" położony w pobliżu Mławy.
Na przeważającej części obszaru poziom wody gruntowej znajduje się poniżej zasięgu systemu korzeniowego drzew. Obszar zbudowany jest z osadów lodowcowych wypełniających rozległą nieckę trzeciorzędową. Ukształtowanie powierzchni terenu jest wynikiem działania lodowca oraz wód powstałych wskutek jego roztopienia. Dominuje krajobraz falistych równin moreny dennej, urozmaiconych pojedynczymi, luźno rozrzuconymi pagórkami moren czołowych.

Lesistość Nadleśnictwa Dwukoły wynosi obecnie blisko 19%.
Wytworzyły się tu w większości gleby bielicowe powstałe z utworów kamiennych, żwirów i piasków przechodzące w gleby próchniczno-żelaziste z warstwami orsztynu lub rudawca. Część północna i północno-wschodnia leży w terenie sfalowanym z piaskami o większej domieszce części spławialnych gdzie występuje większy udział gleb brunatnych wyługowanych. Mozaikowo na całym obszarze, a także wzdłuż cieków wodnych występują gleby pobagienne: czarne ziemie murszowate lub zdegradowane, gleby murszowe i mułowo-torfowe, a także gleby zabagnione stagnoglejowe, o stopniu żyzności zależnym od możliwości przepływu wody gruntowej.

W takich warunkach geologicznych ukształtowały się ekosytemy o różnym stopniu złożoności. Dla leśników, najważniejsze to ekosystemy leśne i związane z nimi ekosystemy łąk śródleśnych i stref ekotonowych (specyficzne partie drzewostanów, znajdujące się na przejściu pomiędzy lasem i krajobrazem otwartym lub na przejściu pomiędzy różnymi drzewostanami we wnętrzu kompleksów leśnych). Ta ścisła zależność biocenozy leśnej i biotopu oraz znaczna ich różnorodność spowodowały, że wydzielono kilkanaście typów siedliskowych lasu.
Z glebami żyznymi łączą się siedliska lasowe o bogatej szacie roślinnej. Siedliska borowe są uboższe i skład biocenozy jest tu skromniejszy, ale i zupełnie odmienny, przez co na równi  ciekawy i fascynujący. Na wszystkich siedliskach borowych dominują drzewostany z panującą sosną. Również na siedliskach lasowych świeżych zdecydowanie przeważają drzewostany sosnowe, ale poważny udział mają tu  też  drzewostany z panującym dębem.

Szata roślinna ekosystemu leśnego to nie tylko drzewa, krzewy i rośliny runa to ważne jego elementy składowe. Spośród nich na naszym terenie występuje kilkadziesiąt gatunków podlegających ochronie gatunkowej. Najciekawsze to wawrzynek wilczełyko, pierwiosnek wyniosły, naparstnica zwyczajna, storczyk szerokolistny, lilia złotogłów, widłaki goździsty i jałowcowaty. Stanowiska występowania tych roślin chroni się u nas czynnie, a więc nie prowadzi się tu prac gospodarczych, mogących je zniszczyć. Chronione są także najokazalsze egzemplarze drzew jako pomniki przyrody.

Kukułka szerokolistna (fot. Jaromir Skrzypecki).

Świat zwierzęcy lasów jest równie bogaty, jak roślinny. Gromada ssaków reprezentowana jest przez podstawowe gatunki łowne: łosia, jelenia, sarnę, dzika, zająca, lisa, jenota, borsuka, kunę, norkę, tchórza. Z ciekawszych zwierząt chronionych odnotowano występowanie łasicy, orzesznicy, popielicy, koszatki, mroczków, a z częściowo chronionych – bobra i wydrę. Ptaki reprezentowane są przez wiele gatunków rzadkich i zagrożonych: bociana czarnego, derkacza, płomykówkę, pójdźkę, puszczyka, dudka, świergotka drzewnego, muchołówkę małą i białoszyją, wilgę, błotniaki, krogulca, myszołowa, orlika krzykliwego oraz bielika.
Z gromady gadów występują u nas jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec oraz węże: żmija zygzakowata, zaskroniec. Z płazów występują m.in. traszki, rzekotka, grzebiuszki, ropuchy. Bogaty świat owadów reprezentują m.in. mrówka rudnica, paź królowej, paź żeglarz, biegacze, tęczniki, kusaki.

Zaskroniec (fot. Krzysztof Kisielewski).