Żubr jest największym ssakiem żyjącym w polskich lasach. Waga zwierzęcia dochodzi do 550 kg u samic i 800 kg u samców. Okres godowy przypada na koniec lata i początek jesieni. Po ok. 9 miesiącach ciąży samice, które czują, że zbliża się czas rozwiązania, oddalają się na kilka dni od stada, z którym przebywają na co dzień, by w spokoju i samotności wydać na świat cielę. Zazwyczaj zaszywa się głęboko w lesie, a w przypadku zagrody, tak dużej jak ta w Krajewie, szuka najmniej dostępnego miejsca. To charakterystyczne dla żubrów zachowanie jest dla nich bardzo ważne, bo właśnie przez ten czas samica nawiązuje z cielęciem bliską więź.

Krowy mają zazwyczaj jedno cielę. W Księdze Rodowodowej Żubrów odnotowano do tej pory zaledwie 7 przypadków urodzenia bliźniąt. Cielę po urodzeniu może ważyć od 16 do nawet 35 kg. Już w ciągu 30 minut po porodzie potrafi wstać i podążać za samicą.

Nie każda jednak ciąża kończy się happy endem. Podobnie jak u innych gatunków, tak u żubrów, zdarzają się niepowodzenia, tak jak w naszej zagrodzie w zeszłym roku, kiedy nasza najstarsza żubrzyca urodziła zdrowe cielę, ale nie miała mleka i nie mogła go wykarmić. Mimo usilnych prób opiekunów, żubrzyca nie dała sobie odebrać noworodka, by dać nam szansę go wykarmić z butelki. Ostatecznie cielę padło z głodu.

Zdarza się, że płód obumiera i na świat przychodzi martwe cielę. Śmierć może nastąpić również z innych powodów, jak choćby powikłania zdrowotne po porodzie, wady wrodzone, a także losowe wypadki, których nie można wykluczyć, ani ustrzec się przed nimi. Nawet w kontrolowanej przez ludzi zagrodzie, może zdarzyć się przypadkowe stratowanie, a nawet agresywne zachowania pozostałych członków stada.
Żubr to dzikie zwierzę i pewne sytuacje, podobnie jak na wolności, mogą się zdarzyć także w zagrodzie. Choć żyjemy w czasach zaawansowanej technologii i korzystamy z  wyspecjalizowanych metod i sprzętu, tak nie na wszystkie scenariusze możemy się przygotować. 

Śmierć cieląt jest częścią żubrzej codzienności. “Statystycznie co roku ok. 10% cieląt pada niedługo po urodzeniu – najczęściej po 2-7 dniach. Wśród nich są też takie, które rodzą się martwe. Przykładowo w 2023 roku urodziło się w hodowlach zamkniętych na całym świecie 279 żubrów, z czego 33 padło w tym samym roku.” - mówi Małgorzata Bołbot z Białowieskiego Parku Narodowego, Sekretarz Redakcji Księgi Rodowodowej Żubrów. Każda taka sytuacja, mimo jej przykrego charakteru, jest dla naukowców i opiekunów dodatkową porcją wiedzy i doświadczenia, a w efekcie wzbogaca naukę o kolejne ważne wnioski do badań nad biologią tego gatunku.

W czasie prowadzenia cielaków przez krowy, te stają się wyjątkowo czujne, a w przypadku zagrożenia, jak każda samica z młodym, zdeterminowane i agresywne. Nowe pokolenie żubrów rośnie i rozwija się nie tylko pod czujnym okiem matki, ale i całego stada. Gdy pojawi się drapieżnik, wszystkie dorosłe osobniki zbijają się ciasno, stając pomiędzy cielakami a zagrożeniem.

W czasie odchowu młodych, stado żubrów wybitnie potrzebuje spokoju.
Dlatego gorąco apelujemy do odwiedzających żubrze zagrody, czy wybiegi w ośrodkach zamkniętych o zachowanie ciszy i rozwagi, szczególnie gdy przychodzi okres wycieleń. Przypominamy, że w przypadku wędrówek po lasach, gdzie żyją wolnościowe stada żubrów, bezpieczna odległość od zwierzęcia to minimum 50 metrów. Pamiętajmy o tym dla swojego i ich bezpieczeństwa. 

Zobacz, gdzie można spotkać żubry na wolności: